کوروش بزرگ (۵۷۶ یا ۵۹۰ پیش از میلاد - ۵۲۹ پیش از میلاد) بنیان‌گذار شاهنشاهی هخامنشی و نخستین پادشاه آن بود. او در تاریخ ایران و جهان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین فرمانروایان شناخته می‌شود. کوروش با توانایی‌های نظامی و دیپلماتیک خود، امپراتوری هخامنشی را از ماد و پارس به میان‌رودان، آسیای کوچک، و بخش‌هایی از آسیای مرکزی و شمال آفریقا گسترش داد.

برجسته‌ترین اقدام کوروش در تاریخ، فتح بابل در سال ۵۳۹ پیش از میلاد بود، که بدون خون‌ریزی به دست او افتاد. او پس از فتح بابل اعلامیه‌ای صادر کرد که امروزه به نام «منشور کوروش» شناخته می‌شود. این منشور که بر روی یک استوانهٔ سفالی نوشته شده، از نخستین سندهای حقوق بشر به شمار می‌آید و نشان‌دهندهٔ دیدگاه‌های انسانی و تسامح دینی او است. کوروش در این منشور اعلام کرد که مردم بابل آزادند در دین خود باقی بمانند و به بازسازی معابدشان بپردازند و یهودیان را که در اسارت بابلی‌ها بودند، آزاد کرد.

کوروش به عنوان فرمانروایی عادل و خردمند شناخته می‌شود و بسیاری او را الگویی برای حاکمیت مبتنی بر عدالت، مدارا، و احترام به فرهنگ‌ها و ادیان گوناگون می‌دانند.